Tình cảm bạn bè, cũng như một thứ dây thường xuân bắt rễ trong tim mình, cứ thế mọc lên theo thời gian và tao ngộ, quấn quýt lấy hình tượng một con người. Bức tượng ấy mà đổ xuống, dây thường xuân ấy dĩ nhiên là bật rễ, tim mình dĩ nhiên là phải nếm trải một thứ cảm giác chẳng dễ chịu gì.

Vi Nhất Tiếu

Kỷ niệm, nghìn mắt

Yêu dấu, rất xa, của tôi, Dù lạc quan, ngây ngô cách mấy, tôi cũng không thể tự đánh lừa mình, rằng, chúng ta chưa hề, xa nhau; một khi, mỗi ngày, kỷ niệm vẫn thôi thúc tôi quay lui, tìm kiếm, trở lại chỗ ngồi ta đã có; ngôi nhà ta đã ở; con đường ta đã đi, bãi cỏ trần gian, ta đã thở. Yêu dấu, tôi hiểu, chỉ những kẻ bất hạnh, chỉ những đời tang thương, mới phải ăn xin sự bố thí tình thương hão huyền từ kỷ niệm. Và, bất hạnh hơn nữa, cho tôi, khi kỷ niệm tôi có lại là kỷ niệm trăm tay. Khi hão huyền tôi có, lại là hão huyền nghìn mắt... Kỷ niệm trăm tay, hão huyền nghìn mắt, từng ngày, thôi thúc tôi tìm lại bóng hình, tìm lại tình tôi, như tìm lại khát khao, tìm lại dung nhan chính nó. Yêu dấu, rất xa, của tôi, Dù tự tin, mê sảng cách mấy, tôi cũng không thể tự đánh lừa mình, rằng, chúng ta chưa hề, mất nhau; một khi, hằng đêm, ngọn đèn bật lên, bóng tôi hắt xuống, quá khứ lại thôi thúc tôi quay lui, trở lại, tìm kiếm cuộc đời tình xưa, đã mù; hạnh phúc xưa, đã vữa. Tôi hiểu, Yêu dấu. Tôi hiểu chỉ những kẻ không thể có được cho mình chút ánh sáng rớt, yếu ngày mai. Tôi hiểu, Yêu dấu. Tôi hiểu chỉ người cầm bằng phải thả mình nổi, chìm trong bóng tối muôn sau, mới ăn xin sự bố thí tình thương từ dĩ vãng; đời khác. Và, bất hạnh thay cho tôi, Yêu dấu, khi dĩ vãng kia, lại là dĩ vãng của những con đường cụt đầu; hàng cây đốn, đứt ngang lưng; chỗ nằm mốc, ẩm trăm năm. Yêu dấu, với tôi, dĩ vãng nào, cũng như những đôi đũa, chúng ta đã dùng, không thể một chiếc, không thể tự thân, làm thành đôi lứa! Với tôi, Yêu dấu, dĩ vãng nào cũng như con đường, (dẫu một chiều,) vẫn nhấp nhô đôi bờ nắng, mưa, thương, nhớ...! Yêu dấu, rất xa, của tôi, Vậy mà, đời sống, (một tên gọi khác của Yêu dấu,) đã hồn nhiên một cách một cách thân ái (?!,) ném, vứt tôi vào xó góc lãng quên, như những đứa trẻ lớn lên, đã ném, vứt món đồ chơi, một thời. Những món đồ chơi, một thời, những tưởng chính là tất cả, đời chúng. Đời sống, (một tên gọi khác của Yêu dấu,) đã hồn nhiên một cách thân ái (!?) ném, vứt tôi vào xó góc lãng quên, như yêu dấu đã bẵng quên con búp bê gẫy tay, thơ ấu. Như Yêu dấu lãng quên cái kẹp tóc, những quyển sách, dăm tập vở ấu thơ, đôi guốc hoa, chiếc lược ngà,..., thời mới lớn... Yêu dấu, rất xa, của tôi, Cách gì, cuối cùng, rồi tôi cũng bị đẩy tới chỗ phải đối mặt với những buổi sáng, một mình, trở dậy. Một mình giữa gối, chăn thốn, đau mùi lẻ bạn. Một mình giữa nắng, gió lăn trên những vòng quay tháng năm, lầm lũi, liu điu... Cách gì, Yêu dấu, cuối cùng rồi tôi cũng phải hiểu rằng, lãng quên hồn nhiên kia, tựa mặt khác lòng thương yêu, tôi lỡ dựng, xây trên lời nguyền rủa của kẻ nào, mang nỗi lầm than, kiếp trước. Yêu dấu, rất xa, của tôi, Cách gì, cuối cùng, rồi tôi cũng bị đẩy tới chỗ phải đối mặt với những buổi chiều, một mình. Buổi chiều, một mình, lê đôi giầy mang trọn nỗi đìu hiu, rơi nặng trên ngõ về, rớt khô trên bậc cửa. Những bậc cửa không hề cho tôi, hứa hẹn, bên trong, đợi chờ, ánh sáng. Cách gì, Yêu dấu, cuối cùng, rồi tôi cũng bị đẩy tới chỗ phải hiểu rằng, lãng quên hồn nhiên kia, tựa như mặt khác cảnh đời tôi riêng, đã lạnh. Hôm nay, tôi hiểu, Yêu dấu... Tôi hiểu tóc mưa, tôi hiểu môi nóng, tôi hiểu ngực thơm, tôi hiểu tay xiết,..., tất cả, rồi cũng chỉ như dòng sông, nước xiết, trôi đi... Hôm nay, tôi hiểu, Yêu dấu... Tôi hiểu con đường, tôi hiểu góc phố, tôi hiểu ghế ngồi, tôi hiểu vai nghiêng, tôi hiểu mắt ướt, tất cả, rồi cũng chỉ như biển lớn nồng nàn, chợt, bỗng, quay lưng... Cho nên, Yêu dấu, rất xa, của tôi, Xin hãy sớm, thôi! đừng! mách bảo tôi, đời sau. Xin hãy sớm, thôi! đừng! chỉ dậy tôi, kiếp khác. Hãy sớm, thôi! đừng! khuyên nhủ tôi, kiên nhẫn, gõ, đập cánh cửa thời gian, hỏi xin liều thuốc kỳ diệu. Liều thuốc lãng quên. Liều thuốc nhạt phai, chữa lành vết thương tình ta, xuất huyết. Bởi vì, Yêu dấu, rất xa, của tôi, Từ lâu, biệt ly, (một tên gọi khác của Yêu dấu,) đã mau mắn, ân cần trao tận tay tôi, chiếc chìa mở vào hầm mộ đời tôi, ngày nào, sẽ tới. Bởi vì, Yêu dấu, cuối cùng, tôi cũng phải hiểu ra thôi!... Tôi hiểu, trái tim chói chang niềm vắng, xa Yêu dấu, trong tôi, sớm muộn gì, cũng sẽ tới ngày, ngưng đập. Bởi vì, Yêu dấu, cuối cùng tôi cũng phải hiểu ra thôi! Tôi hiểu dòng máu nứt nẻ nỗi khát khao Yêu dấu, trong tôi, sớm muộn gì, cũng sẽ tới ngày hạn hán. Nhưng, Yêu dấu, rất xa, của tôi, Trái tim tội nghiệp trong tôi kia, tới ngày ngưng đập, nó vẫn không phải là món đồ chơi đã cũ. Như chiếc lược ngà, Yêu dấu đã quên. Như đôi guốc hoa tróc lở nước sơn, Yêu dấu đã bỏ... Trái tim tội nghiệp trong tôi kia, vẫn không hề là một món đồ phế thải, để chúng ta có thể vứt bỏ, như ta từng vứt bỏ trái cam sớm ủng, chùm nho lỡ nát. Chúng ta không thể nán chờ, chuyến xe rác ngày mai, đem chúng tới một nơi đổ chung; chờ xay, nghiền thành phân bón. Nhưng, Yêu dấu, rất xa, của tôi, Dòng máu tội nghiệp trong tôi kia, tới ngày cạn, khô, nó vẫn không phải là món đồ chơi đã cũ. Như con búp bê gẫy tay, Yêu dấu đã quên. Như quyển sách, bài thơ vô duyên, Yêu dấu đã vứt.... Dòng máu tội nghiệp trong tôi kia, vẫn không hề là một món đồ phế thải, để chúng ta có thể nán chờ, chuyến xe rác, tuần sau, đem chúng tới một nơi vứt bỏ chung, chờ được tái tạo...Yêu dấu rất xa, của tôi, Giữa biệt ly, trong lãng quên, trái tim kia, dòng máu nọ, nơi phút giây cuối cùng, vẫn dành lấy cho chúng, nhịp đập hối hả, nhớ nhung; độ nóng cuồng điên khát khao đẫm, lòa tưởng, tiếc... Cũng như tôi, chính tôi, yêu dấu, nơi phút cuối đời mình, tôi vẫn muốn dành lấy cho tôi, quyền được nói lớn với cuộc đời, được kêu rêu với mọi người, rằng: Yêu dấu, cách gì, dẫu xa, vẫn là Yêu dấu của tôi, trăm tay; vẫn là Yêu dấu của tôi, nghìn mắt!?!...

Du Tử Lê

Đành vậy với tình yêu

Cho đến cuối thế kỷ này, khi mà những khám phá khoa học đã bóc trần mọi lớp vỏ huyễn hoặc của thế giới quanh ta thì con người vẫn tiếp tục hồn nhiên chất vấn mình và chất vấn nhau: Tình yêu là gì? Tình yêu có thật hay không ?

Bao nhiêu thế kỷ qua đi và tình yêu cũng thay hình đổi dạng. Đắm chìm vào những cuộc vong thân ngoạn mục, tình yêu đã hoá thân và theo từng thời kỳ, mang những khuôn mặt khác.

Tình yêu cuối thế kỷ này không còn mộng mị nữa. Những giấc mơ hão huyền đã ra đi. Con người đến với tình yêu bằng một ngôn ngữ khác. Có một thứ hình bóng của mộng du len lỏi vào giữa cái điều mà người ta gọi là tình yêu. Và cứ thế người ta lao vào cái điều "tưởng như" ấy một cách đồng bóng và đánh mất dần cái hồn phách thơ mông của những ngày đã xa xưa.

Đừng bao giờ nói một lời có tính cách khẳng định về tình yêụ Mới ngày hôm qua là như thế hôm nay đã khác rồi. Tình yêu tưởng vĩnh viễn ra đi mà không ra đi. Tình yêu vờ như ở lại mà không ở lại. Kể lại một chuyện tình thường khi là kể lại một cái gì đã mất. Nhưng cũng không hiếm những trái tim lạc hướng bỗng một hôm lại ngoạn mục quay về. Không thể nói nhiều về tình yêu mà không mắc lỗi lầm. Cứ để nó yên ở một vị trí nào đó và nhìn ngắm, quan sát hoặc chờ đợi. Tình yêu là bất khả tư nghì.

Không ai điên gì mà tự xưng mình là kẻ biết rõ về tình yêu nhất. Đau khổ cả trăm lần vẫn cứ là một đứa trẻ thơ trong tình yêu. Tình yêu có lẽ là lời nói dối uyên thâm nhất của trái tim. Một trái tim kim cương không tì vết, không thách thức nhưng ngạo nghễ và thích đùa. Một thứ đùa cợt làm bằng bi hài kịch và trên sân khấu của cuôc hành trình đã làm nổ tung ra những cơn thịnh nộ của núi lửa hoặc của những mùa băng rã tuyết tan.

Dù thế nào cũng đừng phỉ báng tình yêu bởi nghĩ cho cùng nó vẫn là nguồn an ủi duy nhất. Nó là trò chơi dối trá cần thiết và qua nó chỉ có con ngưòi mới hiểu được thế nào là đau khổ để rồi có lúc phải thốt lên: Tôi buồn quá....

Tình yêu là không khoan nhượng. Cái khía cạnh ác độc của tình yêu không ai có thể đo lường được. Khi cần dập chết một cuộc tình nó sẽ không cần biết nương taỵ Nó lạnh lùng thản nhiên trước cơn hấp hối của "con bệnh tình". Vì thế xin các hoàng tử, quí công nương hãy biết kềm giữ mình khi đứng bên mép bờ hiu hắt và luôn luôn chuẩn bị sẵn cho mình một bài kinh thiền định để giữ được cõi lòng bình an, tĩnh lặng. Mọi cơn bão sẽ qua đi và trên các bờ bãi, biển đã để lại bao nhiêu là sinh vật biển cho một bữa tiệc dù muộn màng, phù du, nhưng cũng đủ để làm hồi sinh một nỗi khát sống và xoá đi những thương tích tuồng như không đáng có.

Tình yêu không có thắng bại. Ở đây không phải đấu trường mặc dù vẫn có những vết thương. Thậm chí đôi khi còn mang đến những cái chết, những cái chết không báo trước nhưng cũng nhuốm đầy đủ màu sắc tai ương, của một kiếp nạn. Những cái chết như thế không còn mới mẻ gì nữa, chỉ đủ gây ngạc nhiên thoáng qua để có dịp nhắc nhở lại một thời kỳ vàng son của triều đại lãng mạn. Thế nhưng ở đâu đó trên các vỉa hè trong lòng các đô thị, nhất là dưới ánh đèn mờ tỏ ở các ngoại ô, tiếng xì xào vẫn cứ vang lên như một ngọn gió xót thương qua các đền thờ của ảo giác. Đó cũng là lời tôn vinh phù phiếm nhằm làm thăng hoa tình yêu hầu khôi phục lại một thứ lòng tin đã bị đánh mất.

Nếu có dịp chạm vào tình yêu thì hãy thử mượn một cỗ xe chở lòng bất kính đến trước. Có thể không hẳn là lòng bất kính mà một cái gì đó gần với sự thờ ơ, lãnh đạm hoặc một phương cách lịch sự bóng bẩy phường tuồng. Đó là lá chắn cần thiết, một thứ bùa hộ mạng để chống đỡ những mũi dao vô đạo có thể gây thương tích bất ngờ trên lòng tự trọng.

Tình yêu hình như không di chuyển trên một mặt phẳng. Nó thường dẫn người trong cuộc đi qua những nơi chốn không hề dự phòng trước. Thế rồi một hôm bỗng dưng mọi chuyện cứ lệch lạc hẳn đi và người trong cuộc thấy mình không còn là mình nữạ Như trong mùa biển động, những con sóng dữ tha hồ nhảy múa và nó rút dần tinh lực của con người.

Có những kẻ thấy được thiên đường. Có những kẻ thấy được địa ngục. Và có không ít những kẻ bị chọc mù đôi mắt khi đi qua tình yêu. Những giấc mơ hồng, những ác mộng đen. Đôi khi có những cái bóng vô hồn ngoan ngoãn tới lui trong không gian vô hình của những câu thần chú. Khi nhóm lửa đốt lòng mình trên những mê hoặc của lời thề nguyền thì lúc ấy chỉ còn âm binh nói chuyện với âm binh. Giấy vàng bạc bay lả tả phủ hết con đường tỉnh thức để mở ra một cõi đời son phấn ngào ngạt hương hoa mơ mơ, tỉnh tỉnh, muội muội, mê mê nhưng đầy một thứ lạc thú riêng tư, một cõi trời bay bổng.

Chấp nhận tình yêu là chấp nhận một thứ có có, không không, đùa đùa, thật thật. Nó vô hình tướng nhưng làm rã tan hồn phách. Không có nó thì đời sống không biết sẽ tẻ nhạt đến dường nàọ Thôi thì đành có nó vậy

--- Trịnh Công Sơn ---